મુન્દ્રા, તા. 24 : દેશ વિદેશમાં પ્રખ્યાત
કચ્છનું કલ્પવૃક્ષ ગણાતી કચ્છી મીઠી ખારેકનું હબ ગણાય છે એવા મુંદ્રા તાલુકામાં
વહેલા વરસાદે નુકસાન કર્યું હોવાની ખેડૂતોમાંથી વાત સપાટી પર આવી છે. અગ્રણી કિસાનોના
મત મુજબ 30 થી 50 ટકા ખારેકને નુકસાન થાય એમ
છે. જેમાં ખાસ કરીને આગોતરી પાકતી દેશી ખારેકોમાં નુકસાની થઈ છે અને હવે એવી બગડેલી
ખારેક ખેડૂતો માટે કોઈપણ કામની રહી નથી. બીજીબાજુ , હવે ભાવ પણ પૂરતા મળી ન રહ્યા હોવાનીની ખેડૂતો
હૈયાવરાળ કાઢી રહ્યા છે, સાથે સાથે એવી ચેતવણી પણ આપી રહ્યા છે, એક બાજુ મુન્દ્રા તાલુકામાં જમીનો
બિનખેતી થઈ રહી છે અને ખેડૂતો ઓછા થઈ રહ્યા છે. બીજીબાજુ, ખારેકમાં પણ નુકસાનીને કારણે બાકી
બચેલા ખેડૂતો પણ બીજા પાકો તરફ વળી જાય તો નવાઈ નહીં. કચ્છમાં ખારેકની એક દેશી આગોતરી
પાકતી અને બીજી ઇઝરાયેલ તરીકે જાણીતી બરહી કે ઈઝરાયેલી તરીકે ઓળખાતી ખારેકોનો પાક રહેતો
હોય છે. જેમાં લગભગ 15 દિવસ પહેલાં
વરસાદના આવેલા પહેલા રાઉન્ડમાં આ દેશી ખારેકોને મોટું નુકસાન થયું છે. નોંધનીય છે કે
મુંદ્રા એ ખારેકનું હબ છે. ખાસ કરીને ધ્રબ, ઝરપરા, શિરાચા, દેશલપર,
જબલપુર, ભુજપુર વિસ્તારમાં ખારેકનો મોટો પાક થાય છે પણ છેલ્લા પાંચેક વર્ષથી સતત દર
વર્ષે આગોતરા વરસાદમાં નુકસાન છે, જેમાં આ વખતે પણ પુનરાવર્તન નોંધાયું હોવાના વાવડ છે. આ તબક્કે કચ્છની વહેલી પાકતી ખારેકો વરસાદમાં બગડે
નહીં, એ માટે ટીસ્યુ કલ્ચર બનાવવાનો વિચાર અગ્રણી ખેડૂતોમાં વ્યક્ત
થઇ રહ્યો છે. ધ્રબના ખેડૂત અગ્રણી હુસેનભાઇ
તુર્કે કહ્યું કે, છેલ્લા
ચાર દિવસમાં પડેલા વરસાદે મુંદરા વિસ્તારના ગામડાઓમાં દેશી ખારેકના પાકને મોટાપાયે
નુકશાન પહોચાડયું છે. જોરદાર ઝાંપટાઓના કારણે ખારેકના ફળ ફાટી ગયા છે, ને કોહવાઇ ગયા છે. મુન્દ્રા તાલુકા
કિસાન સંઘ પ્રમુખ મનજીભાઈ રાબડીયાએ ખારેકમાં
નુકસાન થયાની વાતને સમર્થન આપતા ઉમેર્યું કે, આગલા વરસાદ વખતે
કાચી ખારેકો ફાટી ગઈ છે. જેનાથી ખેડૂતોને નુકસાન થયું. ખારેકની ચામડી ફાટે એટલે જીવાત પડવાનું નક્કી છે.
એ કોઈ રીતે વહેંચાય નહીં. ખારેકને સુકું હવામાન જોઈએ, પણ ભેજથી
હવામાન અનુકૂળ મળે નહીં તો આ પ્રશ્ન સર્જાય છે અને એવું થયું. ખેડૂત અગ્રણી વિરમ નારાણ
સાખરાનું કહેવું છે કે, ચીકુની માંગ ઘટતાં દેશી તેમજ સુધારેલી જાતના પીલા તથા અમુક સંજોગોમાં ટીસ્યુ
કલ્ચર ખારેકનું વાવેતર મુન્દ્રા તાલુકામાં
વધ્યું હતું. પરંતુ, છેલ્લા 20 વર્ષથી ખારેકની બજારમાં ખાસ
કોઈ ભાવમાં મોટો વધારો જોવા નથી મળ્યો. હોલસેલમાં રૂ. 20 કિલોની આસપાસ મળે છે. જેથી ખેડૂતો હવે ના છૂટકે અન્ય પાકો તરફ વળી રહ્યા
છે. છેલ્લા પાંચેક વર્ષથી સતત જૂન મહિનાના
આરંભમાં વરસાદ આવતાં ખેડૂતોને મોટું આર્થિક નુકસાન થઈ રહ્યું છે. આર્થિક સધ્ધરતા ન
હોવાને કારણે દરેક પ્લાસ્ટિક પણ બાંધી શકતા નથી. સાફ-સફાઈ નથી કરી શકતા. સરકાર સંસ્થાઓ, કંપનીઓ પણ ઉદાસીન છે. બીજું, ગીર તાલાલા જેવી અહીં ખાસ ખારેકની બજાર હોવી જોઈએ, તો
વચેટીયાને બદલે સીધા વેપારીઓનો સંપર્ક થઈ શકે. કચ્છ કલ્પતરૂ પ્રોડ્યુસર કંપનીના માધ્યમથી
તેમણે અપીલ પર કરી હતી કે વહેલી પાકતી જાતોમાં ટીસ્યુ કલ્ચર રોપા બનાવવામાં આવે,
તેમાં તેમની કંપની પણ સહયોગ માટે તૈયાર છે. મુંદ્રા ખારેક સંશોધન કેન્દ્રના યુનિટ હેડ ડો. ડી. એ. બૈડીયાવદરાનો સંપર્ક સાધતાં તેમનો મત હતો કે,
સામાન્ય રીતે કચ્છમાં જુલાઈમાં વરસાદ શરૂ થતો ,પણ છેલ્લા થોડા વર્ષોથી વહેલો વરસાદ
આવે છે. આ જે પેટર્ન બદલી છે, એનાથી આ વર્ષે જ નહીં, પણ અગાઉના ચાર પાંચ
વર્ષથી આગળ પાકતી ખારેકોમાં નુકસાન નોંધાઈ રહ્યું છે. ક્યારેક એવું પણ બને કે નુકસાનથી
બચવા ખેડૂતો વહેલી ઉતારી બજારમાં વેચવા જાય પણ ખરીદનારા ત્યારે ઓછા હોય, કારણ કે સિઝન ન આવી હોય. આ સમયે બહારના વેપારીઓ ન આવતા હોય, કારણ કે ત્યાં વરસાદ હોય એટલે 30 થી 50 ટકા નુકસાન
આવી શકે છે. સાડાઉ સ્થિત ખેડૂતોને સતત માર્ગદર્શન આપતી સંસ્થા કૃષિ વિજ્ઞાન કેન્દ્રના
મુખ્ય વૈજ્ઞાનિક ડો. યુ. એસ. ટાંકનો સંપર્ક કરતાં તેમણે કહ્યું કે, સંસ્થા પાસે અત્યારે તો કોઈ એવી સત્તાવાર વાત
નથી આવી, પરંતુ વરસાદને કારણે નુકસાન થઈ શકે છે. વરસાદ વહેલો
હોવાને કારણે હવે ખારેક પર પ્લાસ્ટિક બાંધીને ઢાંકવી એ હવે અનિવાર્ય બની રહ્યું છે.
દરેક ખેડૂતોએ હવે એ ફરજિયાત રક્ષણ આપવું જોઈએ, અને સાફ-સફાઈ જરૂરી
છે હવે પ્લાસ્ટિકના ખાસ તૈયાર કવરો પણ બજારમાં ઉપલબ્ધ થઈ ગયા છે. માત્ર
સારી જાતોની ખારેકો માટે જ ઢાંકવાનું વલણને બદલે દરેકમાં રક્ષણ જરૂરી બની રહ્યું છે.
