નવી દિલ્હી,તા.28 : ભારતે
પોતાના ભૂકંપીય જોખમ મૂલ્યાંકનમાં ઐતિહાસિક બદલાવ કરતાં એક નવો ભૂકંપ ડિઝાઇન કોડ-2025 બહાર પાડયો છે. ભારતમાં પહેલીવાર છઠ્ઠો ઝોન સામેલ કરવામાં
આવ્યો. આ નવો ભૂકંપીય ઝોનેશન નકશો પ્રથમ વખત સમગ્ર હિમાલય પટ્ટાને સૌથી વધુ જોખમી ઝોન-6માં મૂકે છે. નવી વર્ગીકરણ પ્રણાલી દર્શાવે છે કે ભારતનો
61 ટકા ભૂમિભાગ મધ્યમથી ઉચ્ચ ભૂકંપીય જોખમ ઝોનમાં આવે
છે, જે અગાઉ 59% હતો.
વાડિયા ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ હિમાલયન ભૂસ્તરશાસ્ત્રના ડિરેક્ટર અને નેશનલ સેન્ટર ફોર સિસ્મોલોજીના
પૂર્વ વડા વિનીત ગેહલોતે જણાવ્યું હતું કે આ નકશો હિમાલય પ્રદેશમાં દાયકાઓથી વૈજ્ઞાનિક
એકરૂપતા લાવે છે. અગાઉ હિમાલય પટ્ટાને ઝોન 6 અને
ઝોન પ માં વિભાજિત કરવામાં આવ્યો હતો જોકે સમગ્ર પ્રદેશ એક સામાન્ય ટેક્ટોનિક જોખમ
ધરાવે છે. તેમણે ઉમેર્યુ કે નવું માળખું ડેટા અને વૈજ્ઞાનિક અભિગમ પર આધારિત છે. મધ્ય
હિમાલયનો તે ભાગ જ્યાં લગભગ 200 વર્ષમાં
કોઈ મોટો ભૂકંપ આવ્યો નથી તે સૌથી સંવેદનશીલ માનવામાં આવે છે અને ખતરો ટળી ગયો એવું
નથી. ભારતીય માનક બ્યુરો (બીઆઈએસ) એ જણાવ્યું હતું કે નવો નકશો આધુનિક, આંતરરાષ્ટ્રીય સ્તરે સ્વીકૃત સંભવિત ભૂકંપીય જોખમ મૂલ્યાંકન પદ્ધતિનો ઉપયોગ
કરીને તૈયાર કરવામાં આવ્યો છે. ભૂકંપ ડિઝાઇન કોડ-2025 ફક્ત માળખાકીય જ નહીં પરંતુ બિન-માળખાકીય તત્વો પર
વ્યાપક નવા સલામતી ધોરણો લાદે છે. જો કોઈપણ બિન-માળખાકીય તત્વ ઇમારતના કુલ વજનના 1% કરતા વધારે હોય, તો સુરક્ષિત એન્કારિંગ
અને બ્રાકિંગ ફરજિયાત છે. જેમાં પેરાપેટ્સ, ઓવરહેડ ટાંકીઓ,
પ્લાસ્ટર સાલિંગ, એલિવેટર સાધનો, ભારે પેનલ્સ, સસ્પેન્ડેડ ફિક્સર વગેરેનો સમાવેશ થાય છે.
નવા નકશામાં સંભવિત એક્સપોઝર અને મલ્ટી-હેઝાર્ડ એસેસમેન્ટ પદ્ધતિનો ઉપયોગ કરીને વસ્તી
ગીચતા, માળખાગત ઘનતા અને સામાજિક-આર્થિક નબળાઈનો સમાવેશ કરવામાં
આવ્યો છે. આ શહેરી વિસ્તારોમાં મધ્યમ ભૂકંપથી થતા મોટા નુકસાનના મૂલ્યાંકનમાં સુધારો
કરશે.
