Editorial
લશ્કરની ત્રણે પાંખોની સંયુક્ત કમાન્ડનું સૂચન
બદલતા સમયની સાથે વિશ્વમાં સંરક્ષણને લગતી વ્યૂહરચના પણ બદલાતી રહી છે. હજી હમણાં સુધી લશ્કરી માળખામાં ભૂમિદળ, વાયુદળ અને નૌકાદળ એમ ત્રણ પાંખને અનિવાર્ય મનાતી આવી છે. આ ત્રણે પાંખો આમ તો સ્વતંત્ર રીતે અસ્તિત્વ ધરાવતી હોય છે પણ સંરક્ષણ વ્યૂહરચનામાં આ પાંખો વચ્ચે મજબૂત સંકલન અનિવાર્ય બનતું જાય છે. હવે આ સંકલનને ખરા અર્થમાં અતૂટ બનાવવા ત્રણે પાંખોની એકીકૃત કમાન્ડ ઊભી કરવાની નવી વ્યૂહરચનાનું ચલણ વધવા લાગ્યું છે. ભારતમાં પણ આ નવી વ્યૂહરચના અમલમાં મૂકવાની હિમાયત થઇ રહી છે. નૌકાદળના વડા એડમિરલ સુનીલ લાંબાએ તાજેતરમાં એક ગંભીર બાબત તરફ દેશનું ધ્યાન દોર્યું છે. તેમણે સેનાની ત્રેણે પાંખની એકીકૃત કમાંડ ઊભી કરવાની દરખાસ્તનું વાયુદળ સમર્થન કરી ન રહ્યંy હોવાનો ઘટ્સ્ફોટ કર્યો છે. જોકે ભારતીય લશ્કરની ત્રણે પાંખો વચ્ચે સંકલન અને સહયોગ જરૂર વધ્યા હોવાનો સ્વીકાર કરીને નૌકાદળના વડાએ આ મામલે બહુ ચિંતા જેવું ન હોવાના સંકેત પણ આપ્યા છે. એડમિરલ લાંબાએ નૌકાદળ સપ્તાહ પ્રસંગે યોજાયેલી એક પત્રકાર પરિષદમાં આ વાતો કરી હતી. આમ તો લશ્કરની કોઇ એક પાંખ કે તેના વડા અન્ય કોઇ પાંખ અંગે આવી કોઇ વાત કરતા હોતા નથી એટલે નૌકાદળના વડાની આ વાત અસામાન્ય ગણી શકાય તેવી છે. ત્રણે પાંખો વચ્ચે કોઇ મતભેદ ન હોવાથી આ મામલે ઝાઝી કોઇ ચિંતા નથી. પણ એક વાત સામે જરૂર આવી છે કે લશ્કરની સંયુક્ત કમાન્ડ ઊભી કરવાના મામલે એકમતી નથી. સંયુક્ત કમાન્ડ એવી વ્યૂહરચના હોય છે જેમાં ત્રણે પાંખની ટુકડીઓ અને તેમના સંસાધનો એક જ કમાન્ડરના તાબામાં હોય છે. આ કમાન્ડર કોઇપણ પાંખના અધિકારી હોઇ શકે છે. સંરક્ષણ બાબતોના નિષ્ણાંતો આ નવી પદ્ધતિને ભવિષ્યની યુદ્ધ રચના ગણી રહ્યા છે. ચીન અને અમેરિકાની સાથોસાથ અમુક પશ્ચિમી દેશોએ આ પદ્ધતિ અમલમાં મૂકી પણ દીધી છે. ભારતમાં પણ આવી વ્યવસ્થા ઊભી કરવાની હિમાયત થવા લાગી છે. નિવૃત્ત લેફ. જનરલ ડીબી શેકતકરના વડપણ હેઠળ બનેલી એક સમિતિએ ભારતીય લશ્કરની એકીકૃત કમાન્ડ ઊભી કરવાનું સૂચન કર્યું છે. આ સમિતિના સૂચન મુજબ ત્રણે પાંખોને એક છત્ર હેઠળ આણીને ઉત્તર, પશ્ચિમ અને દક્ષિણની ત્રણ ક્ષેત્રીય એકીકૃત કમાન્ડ બનાવવામાં આવે. પશ્ચિમી કમાન્ડ પાકિસ્તાન સાથેની સરહદે સાબદી રખાય જ્યારે ઉત્તરીય કમાન્ડને ચીનની સરહદની જવાબદારી સોંપાય. દક્ષિણ કમાન્ડને નૌકા શક્તિ માટે અલાયદી રખાય એવું નિષ્ણાંતોની આ સમિતિનું સૂચન છે. વળી આ ત્રણે કમાન્ડમાંથી ઉત્તરીય અને પશ્ચિમી કમાન્ડ જમીની સરહદની રખેવાળી માટેની જવાબદારી સંભાળવાની હોય તો તેનું નેતૃત્વ ભૂમિદળના અધિકારીને સોંપવામાં આવે. આવી વ્યવસ્થાને લીધે લશ્કરની હાલની ત્રણે પાંખો વચ્ચે માળખાકીય સુવિધાઓના કિફાયતી સમન્વય ઊભું કરી શકાશે. પણ આ નવા સૂચનની સામે વાયુદળના અધિકારીઓને વાંધો હોવાનું સામે આવી રહ્યંy છે.તેમણે અમેરિકા અને ચીનની સંરક્ષણ જરૂરતોના અર્થઘટનના આધારે પોતાની દલીલો આગળ ધરી છે.પણ પ્રાથમિક નજરે આ અધિકારીઓના અહં અને હોદ્દાના મહત્ત્વને અસર પડવાનો ભય નડી રહ્યો હોય તેમ જણાય છે. પણ આવનારા સમયમાં દેશે લશ્કરની ત્રણે પાંખોને એક કમાન્ડ હેઠળ આણીને તેમના વચ્ચે સંકેલનને વધુ મજબૂત બનાવવાની સાથોસાથ માળખાકીય સુવિધાઓના વધુ કિફાયતી ઉપયોગનો માર્ગ મોકળો બનાવવાના આ સૂચનના અમલ માટે હકારાત્મક અભિગમ કેળવવો અનિવાર્ય બનશે.
સાક્ષીઓને સલામતી મળશે
અદાલતમાં ચાલતા લગભગ તમામ કેસમાં કાયદાના અર્થઘટનની સાથોસાથ સાક્ષીઓની જુબાની ચાવીરૂપ ભૂમિકા ભજવતી હોય છે. એવા સંખ્યાબંધ કેસ સામે આવતા હોય છે કે જેમાં સાક્ષીઓ તેમણે અગાઉ આપેલા નિવેદનમાં ફરી જઇને અદાલતમાં સાવ અલગ જ જુબાની આપી દેતા હોય છે, જેને લીધે કેસના ચુકાદા સાવ અલગ આવી જતા હોય છે. આવા કિસ્સામાં સાક્ષી તરીકે નિવેદન આપનારની ભારે ઝાટકણી કઢાતી હોય છે પણ તે વ્યક્તિને આમ કરવાની શા માટે ફરજ પડી તેની તપાસ કરવાની ભાગ્યે જ કોઇ દરકાર કરતું હોય છે. એવા પણ સંખ્યાબંધ કિસ્સા બની ચૂક્યા છે જેમાં કોઇ ગુનેગારની સામે જુબાની આપનારની હત્યા થાય છે અથવા તો જીવલેણ હુમલો થાય છે અથવા તેના પરિવારને ધમકીઓ મળે છે. કોઇ ગંભીર ફોજદારી કેસમાં સાક્ષી અદાલતમાં ફરી જાય તો તેની પાછળના અન્ય કારણોમાં મુખ્યત્વે તેની અને તેના પરિવારની સામેના જોખમનું કારણ વધુ રહેતું હોય છે. આવી સ્થિતિને ટાળવા માટે સાક્ષીઓની સલામતી માટે નક્કર કાયદો અથવા કોઇ અસરકારક વ્યવસ્થા ઊભી કરવાની જરૂરત લાંબા સમયથી વર્તાતી રહી છે. હવે આ મામલે કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા તૈયાર કરાયેલી સાક્ષી સલામતી યોજના 2018ના મુસદ્દાને સર્વોચ્ચ અદાલતે બહાલી આપી દીધી છે. સર્વોચ્ચ અદાલતે આ મુસદ્દા મુજબનો કાયદો સંસદમાં પસાર કરીને તેનો તમામ રાજ્યો અને કેન્દ્ર શાસિત પ્રદેશો દ્વારા અમલ કરાય એવી પણ સૂચના આપી છે. આ નવી વ્યવસ્થા હેઠળ સાક્ષીઓ અને તેમના પરિવારજનોને સલામતી પૂરી પાડવાની જોગવાઇ રહેશે. આ મુસદ્દા મુજબનો કાયદો બને અને તેનો અમલ શરૂ થાય તે પછી એવી આશા રાખી શકાય કે ગુનેગાર કે વગદાર આરોપીઓ સામેના કેસમાં સાક્ષી કોઇપણ જાતના ભય વગર સાચી જુબાની આપી શકશે. આસારામ બાપુના બળાત્કારને સંબંધી કેસોમાં સાક્ષીઓને સલામતી પૂરી પાડવા માટે થયેલી લોકહિતની અરજીની સુનાવણી દરમ્યાન સર્વોચ્ચ અદાલતે આ સૂચના આપી છે. અહીં ઉલ્લેખનીય છે કે આસારામ બાપુની સામે જુબાની આપનારા અમુક સાક્ષીઓની હત્યા થઇ ચૂકી છે તો બીજાઓની સામે હુમલા પણ થઇ ચૂક્યા છે. હવે આ મામલાની સાથોસાથ તમામ અદાલતી કેસોમાં સાક્ષીઓને પૂરતી સલામતી પૂરી પાડવાના સરકારી મુસદ્દાને સર્વોચ્ચ અદાલતે બહાલી આપી દેતાં આવા સાક્ષીઓની સામે ભય ઊભો કરવાના પ્રયાસો ઘટી શકશે. આમ તો અદાલતી ખટલાઓમાં જુબાની આપતા સાક્ષીઓની સલામતી માટે વિવિધ યોજનાઓ અલગ અલગ દેશોમાં અમલમાં છે. કમભાગ્યે ભારતમાં આવી કોઇ નક્કર વ્યવસ્થા અમલમાં નથી. આમ તો દોઢેક દાયકા અગાઉ આ સંદર્ભમાં એક સમિતિએ સાક્ષીઓને સલામતી પૂરી પાડવાની ભલામણ કરી હતી. કાયદા પંચે પણ 2006માં આ મામલે કાયદો બનાવવા મુસદ્દો તૈયાર પણ કર્યો હતો. હાલના ફોજદારી કાયદાના માળખામાં તો સાક્ષીઓની સલામતીને લગતી જોગવાઇ છે. પણ હવે આ મામલે ચોક્કસ કાયદો બને અને તેનો અસરકારક અમલ થાય તો દેશની અદાલતી કાયવાહીમાં સાક્ષીઓની જુબાની બદલી જવાના કિસ્સા ઘટી શકે અને ન્યાય થઇ શકે.
Dada Mekran News
Ghandhidham Purti
Rogan Purti
આજ નુ પંચાંગ
© 2018 Saurashtra Trust
Developed & Maintain by Webpioneer